Sở dĩ có địa danh Ngã Năm Chuồng Chó (quận Gò Vấp – Đông Bắc Sài Gòn) vì nơi đây từng tồn tại một trường quân khuyển của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.
Thời Pháp thuộc, giao lộ này được gọi là Ngã Năm Hàng Điệp vì dọc theo 5 tuyến đường chéo nhau bấy giờ có trồng những cây điệp rất lớn và đẹp. Đến thời Quốc gia Việt Nam, liên quân Pháp-Việt đã xây dựng tại đây một trường huấn luyện quân khuyển. Kể từ đó, người dân Sài Gòn đặt cho giao lộ này cái biệt danh Ngã Năm Chuồng Chó, lâu dần thành quen.
Vào năm 1966, do nhu cầu trong Chiến tranh Việt Nam, trường quân khuyển cũ được nâng cấp thành Trung tâm Huấn luyện và Bổ sung Quân khuyển với quy mô mở rộng, kỹ thuật huấn luyện cũng được cập nhật từ Mỹ. Ban sơ, những chú chó được tuyển chọn để canh gác tại phi trường Đà Nẵng, nhưng do thấy được sự tiện dụng và hiệu quả của “đội quân” này, Quân lực Việt Nam Cộng hòa đã lập ra nhiều trại chăn nuôi để có số lượng quân khuyển lớn (cũng tại Gò Vấp). Các chú chó nghiệp vụ này kiêm thêm công việc tuần tiễu, được huấn luyện đánh hơi du kích quân ngâm mình dưới bùn và thở bằng ống thông hơi ; có một thời, tất cả các căn cứ quân sự của Mỹ tại Đông Nam Á đều sử dụng quân khuyển do Việt Nam Cộng hòa huấn luyện. Suốt giai đoạn Chiến tranh Việt Nam, quân khuyển Việt Nam Cộng hòa được biên chế thành các tiểu đoàn, được cấp thẻ chích ngừa bệnh dại và tham dự các lễ diễn hành quân sự.
Sau khi chiến tranh kết thúc, trường quân khuyển được trưng dụng thành cơ sở dân sự (nay còn nguyên các dãy nhà cũ). Giao lộ Ngã Năm Chuồng Chó sau này được mở rộng thành Ngã Sáu Gò Vấp, hay còn được gọi là Ngã sáu Nguyễn Oanh – Nguyễn Kiệm.
Đakao
Đakao – tên gọi mà biết bao người Sài Gòn đã quen mặt, một cái tên gây ấn tượng mạnh mẽ khi vừa nghe thì giống tên Việt Nam nhưng khi viết thì lại mang đậm dáng dấp phương Tây. Lịch sử đằng sau cái tên “nửa người nửa ta” này có gì đặc biệt?
Thời xưa, có giai đoạn hai thành phố Sài Gòn và Chợ Lớn được sáp nhập lại thành “Địa phương Sài Gòn – Chợ Lớn” (Région de Saigon – Cholon) với tổ chức bên dưới là các hộ (quartier), tương đương cấp tổng ở các tỉnh. Người đứng đầu một hộ gọi là Hộ trưởng (Chef de quartier). Tên gốc của vùng đất Đakao ngày nay là Đất Hộ (đất của hộ hoặc đất do hộ quản lí). Trong sách báo và các văn bản thời trước, người Pháp đã phiên âm địa danh Đất Hộ thành Đakao. Trên thực tế, địa danh Đakao chỉ phổ biến rộng tại Sài Gòn từ thập niên 1950 – 1960 trở về sau.
Cầu Chà Và
Với bề dày lịch sử hơn 100 năm, cây cầu Chà Và bắc qua kênh Tàu Hủ đã góp phần thông thương vùng Chợ Lớn giữa quận 8 và quận 5. Cầu Chà Và có chiều rộng khoảng 30m, chiều dài 190m, có thêm 2 nhánh phụ lên xuống đại lộ Đông Tây, đảm bảo các phương tiện đi trên cầu không giao cắt nhau nhằm hạn chế tối đa kẹt xe.
Thật ra, Chà Và là cách người Việt phát âm chữ Java – tên một hòn đảo ở Indonesia. Chà Và dùng để chỉ người đến từ đảo Java, về sau dùng để gọi tất cả những người có màu da ngăm như Chà Bom Bay (Bombay, Ấn Ðộ), Chà Ma Ní (Manila, Philippines). Thế mới rõ vì sao khu vực cầu Chà Và từng là phố chợ của người gốc Ấn Độ chuyên bán vải lại được gọi thành Chà Và. Ngoài ra, ở đầu cầu Chà Và về phía quận 8 có rạp hát Phi Long nổi tiếng, thường xuyên chiếu phim Ấn Độ phục vụ cư dân quanh vùng.
Xa lộ Đại Hàn
Đây là đoạn đường được mang nhiều cái tên: Xa lộ Đại Hàn, Quốc lộ 1A, đường Xuyên Á Xa lộ Đại Hàn là đoạn quốc lộ 1A từ ngã ba Thủ Đức (ngã ba Trạm 2) đến ngã ba An Lạc, quận Bình Tân, đi qua địa phận Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương, dài 43,1 km.
Xa lộ này được công binh quân đội Hàn Quốc xây dựng năm 1969 – 1970 sau sự kiện Tết Mậu Thân trong Chiến tranh Việt Nam với tư cách là đồng minh của Việt Nam Cộng Hoà nhằm làm đường vành đai bảo vệ sân bay Tân Sơn Nhất và Sài Gòn và ngăn cách giữa Sài Gòn với quân cách mạng ở Củ Chi, Hóc Môn.
Hiện nay, đoạn ngã ba Thủ Đức (Ngã ba trạm 2-KDL Suối Tiên) đến ngã tư An Sương của Xa lộ Đại Hàn dài 21,1 km nằm trong tuyến đường xuyên Á nối Thành phố Hồ Chí Minh vàPhnom Penh, Bangkok. Phần tiếp theo của đường xuyên Á theo quốc lộ 22 qua Củ Chi đến cửa khẩu Mộc Bài tiếp giáp với Campuchia. Tổng chiều dài của đường xuyên Á trong địa phận Việt Nam là 80 km, đoạn trong Thành phố Hồ Chí Minh (đến Củ Chi) dài 43,6 km.
Các khu công nghiệp tập trung hiện nay của Thành phố Hồ Chí Minh chủ yếu nằm dọc theo hành lang xa lộ Đại Hàn (đường Vành đai 2), gồm các khu công nghiệp Tân Tạo, Tân Bình, Vĩnh Lộc, Tân Thới Hiệp, Linh Trung, Bình Chiểu, Thủ Đức và khu công nghiệp Kỹ thuật cao.
Xa lộ Đại Hàn là con đường quan trọng nối liền miền Đông Nam Bộ và miền Tây Nam Bộ.
Ngã tư Quốc Tế
Sài Gòn có rất nhiều ngã tư nhưng có một ngã tư nổi tiếng từ ngày xưa cho đến nay: Ngã tư Quốc Tế.
Nguồn gốc tên quốc tế
Ngã tư này để chỉ khu vực giao nhau của bốn con đường: Bùi Viện (tên xưa là Bảo Hộ Thoại), Đề Thám (Dixmude), Trần Hưng Đạo (Galliéni), Đỗ Quang Đẩu sau rạp hát Nguyễn Văn Hảo, gần dãy nhà lầu Tháp Ngà (Tour d'Ivoire). Theo tài liệu, trước thời gian khoảng năm 1950 - 1951, nơi này đã xảy ra một vụ cháy lớn thiêu rụi toàn bộ những căn nhà lụp xụp trong khu vực Trần Hưng Đạo - Bùi Viện - Đề Thám. Năm 1952, nhà đầu tư đã cho xây dựng hàng loạt căn hộ liền kề tại đây. Dấu tích nay vẫn rất rõ ràng trên đường Trần Hưng Đạo đoạn từ Đề Thám cho tới Nguyễn Cư Trinh. Đó là những căn nhà xây theo kiểu 1 trệt 2 lầu, có những đường nét kiến trúc giống hệt nhau.
Có phải bắt nguồn từ rạp Nguyễn Văn Hảo khiến cho ngã tư này có cái tên “tiền định” là Quốc Tế? Vì theo những cư dân đã già theo năm tháng ở khu vực này thì đào kép cải lương hát ở rạp Nguyễn Văn Hảo thường ra đây cà phê trước giờ tập tuồng, sau khi vãn hát thì nhậu nhẹt. Dân mê cải lương ra đây nhìn mặt thiệt của đào kép không tốn tiền, giới làm ăn buôn bán, chạy áp phe ghé đây ngồi để lây cái sang. Nhiều tiệm ăn phục vụ cho giới trung lưu cũng như người lao động với các món ăn sáng đủ thể loại: bánh cuốn, bánh xèo, xôi vò, xôi rượu nếp, xôi bắp, xôi đậu đen, khoai mì, khoai lang, bánh mì thịt, hủ tiếu Nam Vang, hủ tiếu Mỹ Tho, phở, cơm tấm bì, sữa đậu nành, đậu hũ, bánh khúc... Bởi vậy, khu này đông đúc là lẽ tất nhiên.
Thêm nữa, một lực lượng cầm bút thời đó thường tập trung tại đây để ăn sáng, cà phê, cà pháo, săn tin, trong khi giới nhà văn thì ra ngồi ở quán Cái Chùa (Pagode), ký giả nước ngoài thì tập trung ở khu Continental, Givral. Thời ấy đường Phạm Ngũ Lão (tên cũ là Colonel Grimaud) có một đoạn giữa Đề Thám và Đỗ Quang Đẩu - chỉ dài hơn vài trăm mét mà có đến mấy nhà in. Và một dãy phố nữa, đối diện chợ Thái Bình là khu tập trung in ấn và xuất bản của một số tờ báo, tạp chí. Các tạp chí Văn, Tuổi Ngọc, Màn ảnh, Kịch ảnh và những tờ nhật báo, tuần báo, tạp chí... đa số đều sống “tầm gửi” theo nhà in. Khu này lại có phòng trà ca nhạc đầu tiên của Sài Gòn tên Anh Vũ. Vì vậy khu Phạm Ngũ Lão và Bùi Viện, Đề Thám gần đó tập trung đầy các anh ký giả mặc áo bốn túi. Lúc đó người ta thường gặp ở quán cà phê Vinh Toàn các anh ký giả kịch trường, những người đi săn tin, bắn tin về kịch trường lúc nào cũng túc trực ở đây. Chẳng bao lâu nơi đây trở thành trung tâm tin tức, từ địa phương đến quốc tế, từ đó phát sinh tên Ngã tư Quốc Tế.
Nơi ấm áp tình người
Vì là nơi tập trung khá nhiều thành phần nên Ngã tư Quốc Tế cũng là nơi ấm áp tình người, tình nghệ sĩ và đồng nghiệp giới báo chí nên khi ngồi kể lại kỷ niệm nhiều bậc cao niên còn nhớ đến chủ quán bi da Thanh Tâm. Ông tên thường gọi là Tư, đã cho mượn địa chỉ của tiệm bi da để các nghệ sĩ đi nam ra bắc, ai có cần gửi thơ về cho các nghệ sĩ không nhà mà đang theo đoàn hát ở Sài Gòn, họ tới đó mà nhận thơ. Có nhiều người gửi thơ mà không tiền mua cò (tem), nhà dây thép (bưu điện) phạt, ông chủ tiệm vẫn vui lòng trả tiền phạt để cho thơ đừng bị thất lạc. Góc Đề Thám - Bùi Viện có một quán cà phê kho không tên mà trước cửa chủ quán treo tấm bảng viết hai câu thơ lục bát: Uống đâu cũng phải trả tiền/Uống đây giúp đỡ bạn hiền - cám ơn.
Theo nhà văn Trương Đạm Thủy thì đa số khách ghé quán “bạn hiền” là nhân viên của các gánh hát đang lưu trú nơi rạp Nguyễn Văn Hảo kế bên vì ông chủ quán này xưa cũng là nghệ sĩ của các đoàn hát. Về sau Tổ không đãi nữa nên về đây mở quán. Không đi hát nữa nhưng vẫn nhớ nghề nên mở quán cũng chọn ở gần rạp hát để “bạn hiền” còn thường xuyên gặp gỡ chuyện trò cùng các đồng nghiệp. Buổi trưa thì khu Ngã tư Quốc Tế hơi im ắng vì nghệ sĩ thì về... ngủ, ký giả thì về viết tin, bài còn giới áp phe thì đi nhậu chỗ khác. Còn ban đêm thì khu này lại đầy sinh khí ăn uống bình dân, đèn đuốc sáng trưng cho tới khi vãn hát với các món ăn lề đường muôn đời: nem nướng, bánh mì thịt, bò bía, bò viên, bò khô đu đủ, chả giò. Mùi thức ăn bay cả một góc trời.
Bây giờ khung cảnh cũng chẳng khác nhưng nhà cửa khang trang, đẹp đẽ hơn và đầy... Tây ba lô. Nghĩa là quốc tế thứ thiệt chứ không phải quốc tế như ngày xưa. Người khu quốc tế thời xưa đến khu quốc tế... ba lô thì không còn thấy đào, thấy kép ngày trước cũng như những ký giả nội địa ngồi “tám” chuyện in-tẹc-ná-sòn-nồ! (international). Người đến khu quốc tế ngày nay đa phần là Tây ba lô, còn người Việt thì chỉ ăn chơi, nhậu nhẹt. Không còn là nơi để săn tin đem về cho tờ báo đang đói bài dù chỉ là tin... vịt!
Nguồn Facebook Minh Ho
