Sông Dinh (sông Ninh Hòa)
Bắt nguồn từ núi Vọng Phu (cao 2.051 mét), núi Đa Đa (cao 1.709 mét), có
độ dài 51 km. Cách đây 300 năm, tỉnh Khánh Hòa xưa có tên là dinh Thái Khang,
cơ quan cai trị đóng tại địa phận Ninh Hòa ngày nay, vì con sông chảy qua trước
dinh quan Thái Thú nên dân gọi là sông Dinh. Sông Dinh có ba phụ lưu là: sông
Cái dài khoảng 43 km, sông Đá dài khoảng 30 km và sông Lốt (Đá Bàn) dài khoảng
37 km. Vào mùa lụt nước sông Cái đỏ ngầu chảy cuồn cuộn. Do dòng chảy dài trên
vùng đồi núi, sông Dinh đã kiến tạo một số hồ, thác đẹp, thơ mộng và các vùng
rừng đa dạng có cảnh trí thiên nhiên tuyệt đẹp hai bên bờ.
ẩm thực Nha trang - Khánh Hòa ^^
Yến sào Hòn Nội,
Vịt lội Ninh Hòa,
Tôm hùm Bình Ba,
Nai khô Diên Khánh
Cá tràu Võ Cạnh,
Sò huyết Thủy Triều... (3)
Đời anh cay đắng đã nhiều,
Về đây ngon sớm, ngọt chiều với
em.
1/ Yến Sào Hòn Nội:
Yến sào Hòn Nội là món đứng đầu trong 6 món đặc sản
của người dân Khánh Hòa. Đây là một sản vật quý giá mà thiên nhiên đã ban tặng
cho người dân ở đây. Dưới thời phong kiến, yến sào là tặng phẩm, đứng đầu bát
trân mà chỉ có Vua, chúa mới được dùng. Ở Khánh Hòa, yến sống tự nhiên trên hơn
30 hòn đảo lớn nhỏ. Trong đó, nổi tiếng nhất là yến sào Hòn Nội, sau đó đến hòn
Ngoại, hòn Sam....
Yến thường làm tổ trên vách núi đá cao, người ta thường dựng những giàn
giáo bằng tre theo các vách đá để lấy tổ yến.
Yến thường làm tổ trên vách núi
đá cao
Tổ yến khai thác về được chải sạch chất bẩn, nhặt
hết lông tơ, rồi phân thành nhiều loại như sau: Yến huyết có màu đỏ tươi, mép
có viền trắng, được xếp vào loại thượng hạng. Loại yến này rất hiếm gặp, thường
mỗi vụ thu hoạch chỉ được vài trăm tổ.
Theo Đông y, yến sào vị ngọt, tính bình, thường
được dùng làm thức ăn bổ dưỡng, suy nhược, mệt mỏi, biếng ăn, khí huyết yếu
kém, mất ngủ, tim đập nhanh, gầy ốm, da vàng… Ngoài ra, yến sào Hòn Nội còn
giúp tăng sức đề kháng và miễn dịch cho cơ thể...
Yến thường được chế biến thành nhiều cách như chưng
đường phèn, súp yến, yến tiềm gà ác, chè yến hạt sen, chè yến đường phèn, làm
bánh...
2/ Vịt Lội Ninh Hòa
Vịt Ninh Hòa thuộc loại vịt mập, nhiều thịt, khi
luộc thì thịt mềm. Ruộng đồng Ninh Hòa trong hơn 20 xã thật rộng lớn bao la.
Sau mùa gặt, cho vịt thả vào, rúc thóc rơi, tôm tép cá nhiều ngày như thế, vịt
mập lên, béo ra, thịt ngon là cái chắc. Vịt nuôi như thế ta gọi là vịt đàn. Vịt
đàn có hàng trăm, hàng ngàn con. Hồi nhỏ, tôi rất thích thú khi xem đàn vịt
lạch bạch băng qua đường, xuống ruộng. Má tôi bảo vịt đàn không những nhỏ con,
nhẹ ký cho vừa một bữa ăn trong gia đình ba bốn người mà còn rẻ, béo thịt,
xương non, nhiều sụn, luộc lên nhai tuốt cả đầu cánh.
Hình ảnh người chăn vịt với bộ đồ đen bạc màu, trên đầu chiếc nón lá,
trời mưa thì choàng qua chiếc áo tơi lá, trên tay cầm chiếc sào tre lùa đàn vịt
qua đường hay lùa từ cánh đồng này sang cánh đồng khác là hình ảnh vẫn còn
trong hoài niệm của tôi và hình như lâu lắm rồi tôi không thấy được hình ảnh đó
nữa.
Cứ mỗi sáng, người chăn vịt
thường đi lượm một số trứng đem bán cho một số hàng quán
gần đó. Mua hột vịt này bảo đảm không bị để lâu, ung thối. Vịt cũng được
nuôi và bán ở các chợ huyện trong tỉnh, nhưng má tôi bảo chỉ có vịt Ninh Hòa là
ngon hơn cả.
Với con vịt, má tôi bảo người ta có thể chế biến thật nhiều món ăn,
Ngoài món tiết canh vịt ra, thực đơn chế biến từ thịt vịt không ít hơn 40 món.
Nào luộc, nướng, quay, xào, xáo, chiên, kho, hon, tần, nấu, hấp, sốt, rán, hầm,
tiềm, bỏ lò, khìa, lọng, làm bún, nấu đông... Chưa ăn hết, nhưng tôi nghĩ chắc
món nào cũng ngon, cũng hấp dẫn, cũng đầy hương vị...
về, ngại nhất là làm lông. Làm
lông vịt, nếu không biết cách, nhổ hoài vẫn không hết lông,
không nhanh như vặt lông gà. Khi
làm vịt, sau khi cắt tiết, thường ngâm vịt vào nước sôi
trộn tro bếp,Gà nhúng chân, vịt
nhúng đầu , ông bà ta dạy thế, vì có câu nước đỗ đầu vịt ,
phải là nước sôimới trị nổi những
cái lông cứng đầu. Sau khi nhổ sạch lông, ba tôi thường
lấy nước gừng hoà rượu thao khắp
thân vịt từ trong ra ngoài, để chừng năm phút rồi mới rửa
lại bằng nước lạnh. Sau đó, ba
tôi cắt lấy ra hai cục dầu ở đuôi vịt. Như thế, vịt mới hết hôi
mùi ... vịt.
Các món ăn chế biến từ con vịt tôi
thường thấy ở nhà ba má tôi làm, cũng như được bán tại các quán ăn chuyên món
vịt, đó là món tiết canh, món luộc, món nướng, món cháo, món vịt tiềm, nấu xôi
...
Tiết canh là món ăn bình dân
nhưng thật độc đáo, đối với đa số người, đó là món khoái khẩu.
Trong các loại tiết canh thì tiết
canh vịt an toàn nhất, vì vịt ít tật bệnh hơn gà, heo, chó ...
Làm tiết canh ba tôi bảo là cả một nghệ thuật, phải qua một số công nghệ
và phải có kinh nghiệm nữa. Với con vịt, nhân của đĩa tiết canh là bộ đồ lòng,
các phần sụn mềm của con vịt. Đầu cổ cánh vịt băm nhỏ ra. Ăn tiết canh phải có
nhân lộm cộm trong miệng những món kể trên thì mới ngon. Trước khi đánh huyết
ra đĩa, phải biết “công nghệ” hãm tiết canh không cho đông lại. Tiết khi cắt
ra, cho nước mắm ngon vào tùy lượng tiết được cắt ra. Tiết sẽ hãm lại, tức là
không bị đông kết. Lúc nào ăn, lấy nước luộc thịt nhạt (không nêm nếm) với
lượng do kinh nghiệm người làm, đưa vào tiết để đánh tiết. Khi đánh tiết, chỉ
quậy theo một chiều, không quậy theo chiều ngược lại. Tiết đánh xong, đỗ vào
đĩa đã sắp sẵn nhân. Đĩa tiết canh phải để yên, nơi không bị chao động, cho
tiết đông thành mảng nguyên vẹn, như thế mới ngon, mới đúng nghệ thuật. Trên
mặt đĩa tiết canh, người ta rắc một ít ngò gai, rau quế, khế chua, chuối xanh
xắt ghém, một ít lát gan, mề, tim ...vịt đã luộc chín. Khi ăn, có thể xúc từng
muỗng vào chén, bẻ vụn bánh tráng nướng bỏ vào, rắc vào một ít đậu phộng rang
giã còn hột lợn cợn, vắt một ít chanh vào và có thể nêm nếm nước mắm gừng mặn
nhạt tùy khẩu vị. Để món tiết không tanh, người có kinh nghiệm cho biết: trước
khi làm vịt, chổng ngược vịt lên khoảng một phút để máu vịt dồn về cổ. Sau đó
cắt đúng mạch, như thế tiết mới chảy ra nhiều. Trong quá trình lấy tiết, không
để nước huyết tương nhiễu vào, vì chính nó làm cho món tiết canh có mùi tanh.
Còn món vịt luộc thì phải lựa vịt béo vừa. Cho vịt vào nồi, đổ nước cho
ngập cả con vịt, lấy gừng gọt vỏ đập dập bỏ vào cùng với một ít muối rồi luộc.
Muốn biết vịt khi nào chín, ba tôi thường lấy chiếc đũa châm mạnh vào đùi vịt,
thấy không còn chảy nước, đó là vịt luộc đã chín. Vớt thịt ra để nguội rồi mới
chặt từng miếng xếp vào dĩa. Ba tôi bảo không nên chặt thịt khi còn nóng vì
thịt sẽ dễ bị nát, miếng thịt trông không được đẹp, hấp dẫn. Thịt vịt chấm với
mắm đường tỏi chanh ớt có pha thêm gừng giã nhỏ. Thịt vịt ăn kèm với ngò gai,
ngỗ, dưa leo, khế, trái chuối xanh thái mỏng.
Nước luộc vịt, má tôi nấu một nồi cháo vịt. Gạo nấu cháo, má tôi rang sơ
rồi mới đem nấu. Má tôi bảo nấu cháo vịt phải lỏng, cháo gà phải đặc thì mới
ngon. Do đó, khi thấy cháo đặc, má tôi nêm nước sôi vào. Sau khi cháo đã được
nấu nhừ, gần chín, má tôi cho vào cháo hành
tây xắt miếng đã xào qua mỡ. Khi cháo chín, nêm mắm cho vừa ăn, rắc một
ít tiêu lên. Ăn vào, thật ngọt thơm, hạt gạo đã nhừ trôi mau qua cổ. Vì lòng
vịt đã dùng làm tiết canh nên không cho vào cháo được. Nếu không làm tiết canh,
lòng vịt (chủ yếu gan, tim, cật) cho vào cháo. Lòng vịt còn có thể đem nấu với
bún tàu (miến) hay xào với các loại rau củ …
Vịt đem nướng, thành món vịt nướng. Vịt phải ướp
gia vị, khi nướng mới tỏa mùi thơm. Vị tẩm ướp gia vị theo theo một công thức
riêng, thường ướp với ngũ vị hương có bán sẵn. Vịt đem nướng trên lửa than mới
ngon. Vịt nướng chao là thịt vịt ướp với chao, trộn hành, tỏi, tiêu muối, đường
đem nướng. Trước khi nướng, trét chao lên vịt cho đều. Mùi thơm bay ngào
ngạt...
Món vịt
tiềm không những ngon mà còn là một món ăn bổ dưỡng. Nhân nhồi vào bụng vịt có
những vị thuốc bắc, hạt sen, táo tàu, nấm mèo xắt nhỏ hay nấm rơm, bún tàu ngâm
nước xắt nhỏ, đậu xanh đãi vỏ, hột bo bo, lòng vịt ... tất cả đã được ướp gia
vị. Tiếp tục ướp vịt với nước tương, bột ngọt, muối cho thấm và có màu. Sau đó
đem hấp sơ khoảng 2 - 3 phút cho vịt căng da. Trong quá trình hấp, phải hấp
đúng một lần, không được mở nắp ra nửa chừng dễ làm thịt vịt bị rã. Sau hấp, bỏ
vịt vào nồi nước tiềm. Nhớ cho gừng và hành lá vào. Đun sôi lửa mạnh, hớt bọt,
xong để lửa riu riu. Khi nước trong nồi đã sắc và vịt gần chín mới nêm cho vừa
ăn.
Nấu xôi,
thịt xương vịt băm nhỏ, đem xào với gia vị rồi trộn vào.
Trứng vịt có thể đem luộc chấm muối hay cuốn bánh tráng với rau diếp cá,
đánh cho dậy rồi đem rán, xào khổ qua, xào bầu quậy trứng trộn vào, đem luộc
rồi kho với thịt, là một trong những nguyên liệu làm các thứ chả như chả cua,
chả sò huyết, chả tôm, chả thịt, chả bò.., dùng trong chưng cá mặn, làm các thứ
bánh như bánh thuẫn, đỗ vào bánh xèo, bánh căn, bánh khoái.. hay đem muối..
Trứng hột vịt lộn là món ăn đầy bổ dưỡng. Hột vịt lộn có thể bỏ vào lẩu
bò, bao bột đem chiên ...
Khách đến nhà không gà thì vịt. Con vịt Ninh Hòa, từ thịt, xương, bộ
lòng đến trứng đã cung cấp cho ta những thức ăn ngon, bổ. Cả bộ lông của nó
cũng được những người thợ thủ công mua về làm chổi lau quét bụi bặm và khi cần,
má tôi cũng dùng nó để đánh vào mông tôi ...
3/Tôm hùm Bình Ba
Là một đảo nhỏ nằm trên vịnh Cam Ranh, đảo Bình Ba
thường được biết đến với tên gọi là đảo tôm hùm. Tên gọi đó bắt nguồn từ việc
đây là thủ phủ cho nghề nuôi tôm hùm của cả nước. Tôm hùm Bình Ba là một món
ngon nổi tiếng, vang danh cả nước. Du khách khi đến với Bình Ba chắc chắn không
thể nào bỏ qua cơ hội thưởng thức những con tôm hùm tươi ngon vừa mới được bắt
lên.
Tôm hùm Bỉnh Ba được du khách nhận xét là nhiều thịt, mềm và có vị ngọt
rất đặc trưng. Người dân trên đảo thường chế biến tôm hùm thành các món, đơn
giản thì nướng, hấp, cầu kì hơn thì lăn bột chiên, nấu canh chua tôm hay kho
rim.
Cháo tôm hùm cũng là món ăn mà bạn không thể bỏ qua trong buổi chiều
lộng gió trên đảo, ngoài ra, còn một món ăn rất đặc biệt mà rất nhiều người
muốn ăn thử một lần cho biết khi đến đây đó là tiết canh tôm hùm. Đây là món ăn
lạ, vị mằn mặn, ngòn ngọt ăn chung với bánh tráng cùng với các loại rau sống,
không thể thiếu như ngò gai, rau diếp cá và có thể ăn chung với khế chua, chuối
chát.
4/Nai khô Diên Khánh
Với những du khách ưa hải sản đã có món tôm hùm
Bình Ba nổi tiếng thì món nai khô Diên Khánh chắc chắn sẽ làm hài lòng những ai
ưa thích đặc sản núi rừng. Ngày xưa, thị trấn Diên Khánh bao gồm cả huyện miền
núi Khánh Vĩnh là một nơi có số lượng nai nhiều nhất trong cả tỉnh.
Ngày trước, nai còn nhiều, người dân thường hay đặt bẫy đánh bắt. Thịt
nai tươi sống được ướp nướng, xào... dư thừa thì đem phơi khô để dành. Dần dà,
món nai khô trở thành đặc sản mà ai đến Diên Khánh đều muốn được thưởng thức.
Ngày nay, số lượng nai đã không còn nhiều để có thể đánh bắt như trước đây nên
đặc sản nai khô của vùng đất này gần như khan hiếm và không còn ngon như trước.
5/Cá tràu Võ Cạnh
Cá tràu hay còn gọi là cá lóc là một món ăn quen
thuộc từ Bắc vào Nam ở nước ta. Riêng ở Khánh Hòa, nói đến cá tràu là phải nhắc
đến làng Võ Cạnh (một ngôi là nhỏ thuộc phường Vĩnh Trung, thành phố Nha
Trang), theo nhiều người thì cá tràu ở đây mập, thịt thơm ngọt và không có mùi
tanh như cá ở những nơi khác.
Cá tràu ngon là phải đánh bắt ngoài tự nhiên, những con cá to mập hơn cổ
tay người lớn, lớp da bóng mềm mỏng, thịt bên trong chắc dầy mới ngon. Cá khi
bắt về còn tươi sống, được làm sạch và chế biến thành nhiều món ăn ngon như:
nướng trui, kho, nấu cháo, làm mắm...
6/Sò huyết Thủy Triều
Cuối cùng
trong 6 món ngon là sò huyết Thủy Triều. Đây là tên gọi một đầm lớn nằm
ở
phía Bắc của bán đảo Cam Ranh. Ở
đầm này có loại sò huyết nổi tiếng, xếp ngang hàng với sò huyết đầm Ô Loan (Phú
Yên) và sò huyết Tam Giang (Thừa Thiên Huế). Sò huyết ở đây không chỉ ngon mà
còn nhiều, chỉ cần đi dọc theo mép đầm khi thủy triều vừa rút nước, cạo nhẹ lớp
bùn trên mặt là bạn đã có thể bắt được sò.
Được xếp vào loại hải sản bổ
dưỡng, nhất là đối với cánh đàn ông nên sò huyết rất được ưa thích. Người ta
thường chế biến sò huyết thành nhiều món ăn ngon như sò huyết nướng tái, sò
huyết xào me, rang muối ớt, bóp gỏi hay nấu cháo đều rất ngon miệng...
Ngày nay, vùng đất Nha Trang, Khánh Hòa đã có thêm rất nhiều món ăn ngon
khác như: mực một nắng, bún cá dầm, bún sứa, bánh canh chả cá, cua huỳnh đế...
Không chỉ làm phong phú thêm ẩm thực phố biển, những món ăn đó đều rất ngon
miệng, trở thành đặc sản được nhiều du khách ưa thích.
Gà "chỉ" Cam Ranh-nét
đặc trưng ẩm thực mới cho dân sành ăn
Cũng giống như cái tên quán " chè hé" ở đường 3/2 Đà Lạt-
nghĩa là cái quán này bán chè cánh cửa lúc nào cũng mở he hé, không đưa bảng
hiệu thành ra 1 cái tên chết của quán luôn.
Gà "chỉ" Cam Ranh, nghĩa là khách đến quán bước ra vườn tự tay
chọn lựa gà. Khách chỉ con nào, chủ quán bắt con ấy. Muốn chế biến món gì, chủ
quán sẽ làm. Nếu không phải dân "sành ăn", có thể nhờ chủ quán “tham
mưu”:Làm món gì- gà hấp, nướng, nấu lá giang, luộc, bóp gỏi, chiên mắm, nấu
cháo… Thích gà mái hay gà trống?..........
Chú ý: Gà mái luộc mau mềm, còn gà trống nặng cân, xương cứng nên thường
được ăn nướng. Nhà bếp mau chóng cắt tiết, làm lông tại chỗ.
Điều khác biệt làm nên tiếng ngon đồn xa cho món gà
chỉ Cam Ranh là nhờ chủ quán lấy gà của người dân tộc vùng núi, lông đen, chân
nhỏ, được thả rong nên thịt săn chắc, không mỡ, không bệu, chân vàng...
Chỉ trỏ chọn lựa xong, rửa tay
rửa mặt, ngồi thư giản dưới bóng cây, chờ món ăn dọn lên
7/ Bánh tráng chấm mắm ruốc
Cách đây vài năm dọc đường Trần Phú bán đầy rẫy, nhưng vì văn minh cho
Nha Trang trong mắt du khách, nên các hàng quán "bánh tráng chấm mắm
ruốc" di dời vào Công viên Yến Phi, đường Nguyễn Chánh xung quanh trường
CĐSP...
Đã là người Nha Trang sống ở NT hay đi đâu xa cũng không bao giờ quên
nỗi hương vị món ăn đơn sơ, giản dị " bánh tráng chấm mắm ruốc" này.
8/ Bún sứa Nha Trang
Buổi sáng, điểm tâm món bún sứa với chả cá (hoặc cá dầm) nóng hổi, kèm
theo giá sống và bắp chuối non xắt mỏng, trong cái gió biển hây hây thì còn gì
bằng. Món bún sứa Nha Trang phong phú sắc màu và đậm đà hương vị.
Món sứa là nguyên liệu chính trong tô bún nóng hổi gồm có sứa, tôm, cua,
thịt ba chỉ, chả cá hấp hoặc chả cá viên có điểm thêm mùi thơm của đậu phụng
rang, vài lát ớt cay và không thể thiếu vị mặn nồng nàn của mắm ruốc. Thịt sứa
mát và giòn, nhất là chân sứa, mùi vị đặc biệt khó quên dù trộn chung với thịt,
cua, tôm...
Đến thành phố biển Nha Trang, bạn đừng quên thưởng thức món bún sứa.
Những người xa Nha Trang, khi trở về thăm thành phố cũ, thường không quên ghé
lại quán bún sứa bên đường để thêm một lần thưởng thức món ăn đượm đầy mùi vị
quê hương.
9/ Bánh canh chả cá Nha Trang
Bánh canh chả cá Nha Trang là món
ăn đặc sản mà khách đến vùng biển này phải tìm ăn
bằng được. Có hai loại chả cá:
Chả hấp và chả chiên, đều có vị ngọt thơm, hấp dẫn như nhau.
Chả cá Nha Trang nổi tiếng ngon do làm từ cá tươi, từng đĩa chả cá chiên
vàng, được bày trên bàn các hàng bánh canh, bún cá buổi chiều rất hấp dẫn. Cá
để làm chả thường là các loại cá ngon: cá mối, cá thu, cá thửng, cá rựa, cá
nhồng, cá chuồn, cá cờ v.v... nhưng ngon nhất để làm chả là cá thu, cá mối, cá
rựa. Chả cá có hai loại chả hấp và chả chiên, có người thích ăn chả chiên vì nó
thơm, có người thích ăn chả hấp vì nó ngọt. Dù là chiên hay hấp, chả cá luôn có
một vị đặc trưng giống nhau: dai, mềm, ngọt vị cá, đậm đà hơn nếu chấm một chút
xíu nước mắm tỏi ớt đậm đặc.
Làm chả
cá rất đơn giản, tuy có hơi nhọc công bởi khâu giã cá: cá tươi, rửa sạch, nạo
lấy thịt. Hành, tỏi tiêu, gia vị giã nhuyễn, bỏ cá đã nạo vào cối quết thật
nhuyễn, món chả cá càng quết nhuyễn thịt càng dai, quết đến khi thật nặng tay
thì thôi. Chả được vê lại thành vê để chiên. Nếu là chả cá hấp thì cho thêm ít
mỡ khổ xắt hột lựu, một ít nấm mèo xắt nhỏ trộn đều, hấp đến khi gần chín đập
vào một cái trứng cho bề mặt có mầu vàng.
Chả cá là nguyên liệu chính của món bánh canh hay bún cá. Cá sau khi đã
lóc hết thịt, lấy xương, xương ninh lấy nước, nồi nước ngọt bởi xương cá, nêm
gia vị tùy theo bánh canh hay bún cá. Nếu bún cá thì khi ăn cho vào ít hành
tây, cà chua và ăn kèm với rau sống. Bánh canh thường có ba loại: bánh canh bột
gạo, bánh canh bún và bánh canh bột lọc. Bột lọc được làm bằng bột mì hay bột
năng và bánh canh bột lọc thường phải nấu với cua. Bánh canh bột gạo làm như làm
bánh phở; bánh canh bún là một loại bún cọng to.
Buổi xế
chiều từng hàng bánh canh, bún cá được dọn ra, trên bàn là đĩa chả cá chiên
vàng, một khay chả cá hấp mầu vàng óng, một thau nhỏ vừa hành lá xắt nhỏ, vừa
hành củ được chẻ thành sợi, một hủ hành khô phi vàng, cạnh đấy là đĩa chanh
được cắt thành từng miếng nhỏ và tô nước mắm ớt tỏi đậm đặc. Bà bán hàng múc tô
bánh canh nghi ngút khói, bỏ vào một nhúm chả cá chiên đã xắt thành từng miếng
nhỏ, cho vào một ít hành lá, một ít hành củ, rưới thêm tí tiêu, bỏ thêm ít hành
phi...
Thực khách vắt vào tô bánh canh một miếng chanh, cho thêm chút mắm ớt,
tỏi, xì xà, xì xụp húp, kêu thêm một đĩa chả cá hấp, bên trên phủ một lớp hành
tây thái mỏng, chấm với nước
mắm ớt tỏi đậm đặc. Chỉ có năm ngàn đồng một tô bánh canh, đĩa chả cá
hấp một ngàn đồng. Ăn xong thực khách hài lòng với món ăn dân dã mà đầy hương
vị.
- Bánh Canh
bà Thừa trên đường Yersin.
- Bánh canh
ở sát bên tòa án Thành Phố, đường Nguyễn Trãi.
- Bánh canh
Đầu cá thu đầu đường Vân Đồn.
- Bánh canh
cửa bé...... và còn rất nhiều địa điểm khác nữa.
Bánh ướt Ninh Hòa - Món ăn dân dã
và nổi tiếng.
Ninh Hòa không chỉ nổi tiếng vì phong cảnh non nước hữu tình, mà còn nổi
tiếng với các món ăn như:
Nem chua, bún lá cá dằm (Ninh Quang), đặc biệt là món bánh ướt ở Ninh
Bình…Có thể nói, bánh ướt Ninh Hòa là một món ăn dân dã nhưng rất ngon miệng.
Nó không chỉ được người trong tỉnh biết đến mà còn thu hút đông đảo khách ở các
địa phương khác.
10/ Nem nướng Ninh Hòa
Mọi người biết đến Ninh Hòa, Khánh Hòa bởi món nem chua. Nhưng cómột
món nem khác chẳng chua tí nào nhưng đã thuộc vào hàng danh thực, trở hành món
ăn không thể thiếu đối với người dân Khánh Hòa cũng như khách du lịch đến với
thành phố biển.
Ăn nem nướng Ninh Hòa tại Nha Trang sẽ thấy không có gì khác biệt từ quê
gốc của nó cách Nha Trang 34 cây số. Cách chế biến, pha chế nước mắm, cũng đều
theo cách của cả gần mấy chục năm nay. Trước
khi giới thiệu "đặc sản nem
nướng", xin dẫn dắt đôi dòng về cách chế biến nem.
Nem chua chủ yếu làm bằng thịt đùi còn nóng ở những
con heo lớn dùng chày hoặc máy xay giã (hoặc xay) nhuyễn rồi giã sơ lại, sau đó
trộn gia vị tỏi, tiêu, da heo thái nhỏ. Để cho nem lên chua chỉ có hai loại lá
là chùm ruột và vông nem. Lá chùm ruột làm nem ngon hơn, lại có rất nhiều ở Khánh
Hòa. Vị chua
của nem nhờ lá chùm ruột rất lạ khác xa với nem chợ Huyện (Bình Định)
làm bằng lá ổi hoặc nem Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh) làm bằng lá vông nem.
Thường khi khách vào quán nem, ngoài phần nem nướng đã gọi, trên bàn
luôn có sẵn một đĩa nem chua và chả lụa để cho khách ăn chơi. Nem chua ăn kèm
với tỏi và nước chấm gồm ớt, tỏi, đường, nước mắm pha sệt. Vị nước mắm ngọt
cay ăn với nem rất hấp dẫn.
Hiện nay, tại địa bàn Nha Trang có khoảng hai chục tiệm bán nem phục vụ
vào buổi chiều đến tối như các quán nem nằm trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Lê
Lợi, Hoàng Văn Thụ,
Làm nem
nướng thì gồm có thịt xay nhuyễn hoặc bằm nhỏ nướng lụi, bánh tráng chiên giòn
(bánh tráng cuốn nhỏ, bỏ vào chảo dầu cho phồng lên).Một phần nem nướng khá
cầu kỳgồm khoảng 6-8 miếng thịt băm lụi, cũng số lượng đó miếng bánh tráng
chiên giòn. Ăn kèm với món nem chính là các loại rau. Rau ăn nem nướng không
phức tạp, nhưng cũng có cả chục loại đủ mùi cay, chua, chát... Tùy theo mùa rau
có thể được bày ra gồm: dấp cá, hẹ, húng quế, tần ô, xà lách, dưa leo, chuối
chát, khế (hoặc xoài sống)... , có nơi có thêm dưa chua và hành chua.
Sự thành công hay thất bại của quán lại rơi vào món nước chấm. Nước
chấm là loại nuớc lèo pha chế với công thức riêng của nơi bán. Khi ăn, dùng
bánh tráng nem (sản xuất tại làng Diên Thủy, Diên Khánh, Khánh Hòa). Bánh tráng
không nhúng nước, bỏ rau vào, bỏ thịt lụi, bánh tráng chiên giòn vào, cuốn lại,
chấm nước lèo mà ăn. Rất ngon!
11/ Bánh mì Nha Trang
Thật là thiếu sót khi bạn đã từng đến Nha Trang (Khánh Hòa)mà chưa ăn
thử một ổ bánh mì ở đây. Ăn rồi mới thấy, bánh mì Nha Trang không giống với
bánh mì ở bất cứ nơi nào!
Cái khác trước nhất là độ giòn và đặc ruột. So với bánh mì Sài Gòn xốp
và thơm mùi bơ, bánh mì Nha Trang hoàn toàn khác hẳn. Độ giòn của bánh mì Nha
Trang có lẽ khiến người ta ăn một lần nhớ mãi, mùi thơm đặc trưng của bột
nướng, không bơ khiến ổ bánh mì ăn không thấy ngán. Cái khác thứ hai nữa là về
hình thức, bánh mì Nha Trang đặc biệt có hai đầu nhọn, nhiều người bị “ghiền”
phần này, cầm đến ổ bánh mì là bẻ hai cái chóp “thanh toán” trước tiên!
Có người cho rằng, người Pháp đã đem vào Việt Nam món bánh mì, nhưng khi
người Việt tiếp thu cái công nghệ bánh mì này, họ đã làm cho nó hoàn thiện hơn,
Việt Nam hơn và… ngon hơn cả bánh mì của Pháp. Nhiều người còn cho rằng, bánh
mì Nha Trang hơi giống với bánh mì baguette của Pháp. Tuy nhiên, nói không quá,
đã “kết” bánh mì Nha Trang rồi, chắc có lẽ bánh mì baguette cũng không
“xi-nhê”! Bánh mì Nha Trang ngon nhất là khi vừa mới ra lò. Bánh giòn mềm, nóng
hổi; ngồi nói chuyện chơi, có khi ăn hết một ổ hồi nào không hay. Chính vì
không có mùi bơ mà bánh mì Nha Trang ăn với gì cũng ngon: chấm với sữa đặc có
đường, chấm với đường, quết bơ, ăn với trứng ốp-la… Thậm chí, nhiều người còn
khoái ăn bánh mì chấm với… xì dầu hoặc nước mắm ớt tỏi!
Nếu chỉ
tính bánh mì ổ, không tính những tiệm bánh lớn như Thiên Hòa, Đức Phát bán chủ
yếu bánh mì mềm sandwich thì, 2 “tập đoàn” bánh mì có tiếng ở Nha Trang chính
là “Ba Lẹ” và “Nguyên Hương”.
Bánh mì
Ba Lẹ nổi tiếng với nhân thịt nguội (chả lụa, pâte, jambon…) và đặc biệt là
nhân cá. Cá ở đây là cá bò hay cá ngừ, nhưng được chế biến ngon không thua gì
cá hộp. Bí quyết riêng của Ba Lẹ không chỉ chế biến từ cá mới đánh bắt tươi
xanh mà còn là những gia vị mà
có lẽ khó có nơi nào bắt chước được. Một ổ bánh mì 6.000 đồng, kèm với
ly cà phê sữa cho buổi sáng là vừa túi tiền của giới công chức hay người lao
động.
Bánh mì Nguyên Hương không cầu kỳ
với đủ thứ nhân như Ba Lẹ nhưng có cái ngon kiểu
khác, thanh tao hơn, thích hợp
cho những người không thích nhiều gia vị. Một gắp hành lá
chẻ sợi, miếng dưa leo xắt mỏng,
dài đặt dọc theo ổ bánh rồi sau đó hàng loạt miếng chả lụa,
chả quế sắp theo, xịt chút xì
dầu, rưới tí muối tiêu, thêm vài lát ớt là xong. Cái ngon của
bánh mì Nguyên Hương là không quá
béo, ăn vừa miệng, không ngán, rất thích hợp cho
những chuyến đi chơi xa, dã
ngoại. Nhiều người thích bánh mì Nguyên Hương bởi ở đây chỉ
bán bánh mì mới ra lò, không qua
hơ lửa. 5.000 đồng một ổ đáp ứng nhu cầu cho đa phần
dân chúng ở đây và cho cả khách
du lịch muốn thưởng thức món ẩm thực đạm bạc, bình dân!
Bánh mì Nha Trang hiện diện trong bữa ăn sáng, ăn trưa hay trên cả bàn
tiệc sang trọng tùy theo món chấm đi kèm với nó. La-gu, cà-ri, bò sốt vang, bò
kho, bao tử nấu tiêu… ăn với bánh mì đều ngon. Bình dân nhất ở các hàng bánh
canh, bún cá đều kèm theo bánh mì (hàng bún cá mà không có bánh mì quả là điều
thiếu sót lớn!). Bánh mì có thể chấm với nước lèo bánh canh, bún cá. Đặc biệt
hơn, bánh mì bỏ nhân chả cá, chế thêm chút nước mắm ớt ngọt đặc sệt vào mới
ngon. Đặc biệt nữa, ở các hàng bún cá thường có thêm món bánh mì xíu mại. Viên
xíu mại mềm, đậm đà, vừa miệng, ăn với bánh mì mới ra lò ngon hết ý!
Mấy năm sau này, khi phố Tây Nha Trang bắt đầu hiện diện trong các cuốn
guidebook thì ở đường Hùng Vương xuất hiện hàng loạt hàng bánh mì bò né. Làm
nên thương hiệu cho một con phố hẳn hoi, đúng kiểu bò né Nha Trang với giá cả
khá mềm và đảm bảo ngon. Không chỉ khách du lịch trong nước ưa thích mà đa phần
khách Tây cũng ưa chuộng.
Chính trạng thái giòn giòn rất riêng của bánh mì Nha Trang mà có cửa
tiệm chỉ bán bánh mì với khoảng 18 món, lấy tên là GIÒN (đường Lê Thành
Phương). Với cách bài trí trẻ trung, sinh động, GIÒN đã làm tăng thêm sự ngon
miệng cho thực khách khi thưởng thức món bánh mì!
Bánh mì
Nha Trang vừa rẻ mà ngon, được nhiều người ưa chuộng. Ở Nha Trang, lúc nào bạn
cũng có thể kiếm được ổ bánh mì mới ra lò bất kể sáng, trưa, chiều, tối. Có thể
là ổ bánh mì mua ở xe dọc đường hay ở các quán bún cá, bánh canh và ngay cả
trong các nhà hàng sang trọng. Bánh mì Nha Trang đã thành thương hiệu của người
Nha Trang, ai đi xa cũng thấy nhớ...
12/ Nem nướng Ninh Hòa
Nhiều
người biết đến Ninh Hòa bởi có món nem chua. Nhưng còn một món nem khác, chẳng
chua tí nào mà vẫn thuộc vào hàng “danh thực”, trở thành món ăn không thể thiếu
với người dân Ninh Hòa và Nha Trang, đó là nem nướng. Khách du lịch, khi đến
thành phố biển, trong thực đơn của mình, cũng có cả một buổi thưởng thức nem
Ninh Hòa. Điều lạ là món nem nướng tuy xuất xứ từ Ninh Hòa và tại Ninh Hòa hiện
vẫn có những tiệm bán nem trên đường Trần Quý Cáp hoặc trong chợ Ninh Hòa,
nhưng nem Ninh Hòa khi dời vào Nha Trang cả 20 năm nay, treo bảng “nem Ninh
Hòa” lại trở nên nổi danh hơn ở ngay tại xứ sở Ninh Hòa của nó. Ăn nem nướng
Ninh Hòa tại Nha Trang sẽ thấy không có gì khác với ở quê gốc của nó
cách Nha Trang 34 cây số. Cách chế biến, pha chế nước mắm, cũng đều theo
cách mà gần mấy chục năm nay vẫn làm, không thay đổi.
Nem chua chủ yếu làm bằng thịt đùi còn nóng của những con heo lớn, dùng
chày giã hoặc máy xay xay nhuyễn rồi giã sơ lại, sau đó trộn tỏi, tiêu, da heo
thái nhỏ. Để cho nem lên chua, chỉ có 2 loại lá là chùm ruột và vông nem. Lá
chùm ruột làm nem ngon hơn, lại có rất nhiều ở Khánh Hòa. Vị chua của nem nhờ
lá chùm ruột rất lạ, khác xa với nem chợ Huyện (Bình Định) làm bằng lá ổi hoặc
nem Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh) làm bằng lá vông nem. Thường khi khách vào quán
nem, ngoài nem nướng đã gọi, trên bàn luôn có sẵn một đĩa nem chua và chả lụa
để cho khách ăn chơi. Nem chua ăn kèm với tỏi và nước chấm gồm ớt, tỏi, đường,
nước mắm pha sệt. Vị ngọt cay của nước mắm ăn với nem rất hấp dẫn.
Hiện nay, tại địa bàn Nha Trang có khoảng 20 tiệm bán nem phục vụ từ
chiều đến tối, nằm trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Lợi, Hoàng Văn Thụ, Lê
Thành Phương, Trần Đường… Nhưng đông khách hơn cả là quán Đặng Văn Quyên và
Ngọc Tiên. Làm nem nướng cần có thịt xay nhuyễn hoặc bằm nhỏ nướng lụi, bánh
tráng chiên giòn (bánh tráng cuốn nhỏ, bỏ vào chảo dầu chiên phồng lên). Một
phần nem nướng khá cầu kỳ gồm khoảng 6 - 8 miếng thịt băm lụi, cũng từng đó
miếng bánh tráng chiên giòn. Ăn kèm với món nem chính là các loại rau. Rau ăn
nem nướng không phức tạp, nhưng cũng có cả chục loại đủ mùi cay, chua, chát…
Tùy theo mùa, rau có thể được bày ra gồm: dấp cá, hẹ, húng quế, tần ô, xà lách,
dưa leo, chuối chát, khế (hoặc xoài sống)… có nơi có thêm dưa chua và hành
chua. Sự thành công hay thất bại của quán lại rơi vào món nước chấm. Nước chấm
là loại nuớc lèo pha chế với công thức riêng. Khi ăn, dùng bánh tráng nem (sản
xuất tại Diên Thủy, Diên Khánh), bỏ rau, thịt lụi, bánh tráng chiên giòn vào,
cuốn lại, chấm nước lèo mà ăn. Rất ngon.
Hiện nay một phần nem nướng là 20.000 đồng cho một người ăn, nếu đi 3
người chỉ cần kêu 2 phần là đủ. Quán Đặng Văn Quyên trên đường Hoàng Văn Thụ
(Nha Trang) bán với giá 10.000 đồng/chục cuốn nem to, dai và ngon. Chủ quán
Đặng Văn Quyên gốc Ninh Hòa, cũng là người tiên phong trong việc mở quán nem
tại Nha Trang. Vào mùa du lịch, khách mua nem đem về tặng bà con nhiều đến nỗi
nem chỉ mới vừa gói xong đã bán, chủ quán phải dặn khách để 3 ngày sau cho nem
“chín” mới ăn được.
13/Bánh tráng xoài
Bánh tráng xoài Nha Trang đặc biệt với vị xoài chua thanh, ngòn ngọt đậm
đà đã làm say lòng nhiều du khách.
Bánh tráng xoài xuất xứ từ đất Cam Ranh, tỉnh Khánh
Hoà (Nha Trang) – địa phương có giống xoài ngon ngọt nổi tiếng của nước ta.
Bánh tráng xoài được chế biến khá đơn giản, nhưng phải thật khéo léo.
Bánh tráng xoài được cuốn trong miếng nylon để bảo
quản. Đặc biệt, loại bánh này giữ được rất lâu và không bị ẩm mốc. Bánh tráng
xoài ngon nhất phải có màu vàng nâu như màu cánh gián, không quá đen nhưng cũng
không quá vàng; bánh mềm nhưng vẫn giữ được độ dai vừa
14/Bánh căn Cam Ranh
Không giống bánh căn ở thành phố Nha Trang, cũng không giống cách chế
biến bánh căn của vùng Phan Rang (Ninh Thuận), nhân bánh căn Cam Ranh thường ít
dùng mực, thịt heo mà chỉ cái trứng cút đập ra chế lên mặt bánh, hoặc nơi nào
sang hơn thì con tép nhỏ. Chiếc bánh cũng được đổ mỏng hơn nên có cảm giác giòn
hơn.
Với món
bánh căn, ngoài sự chăm chút và kinh nghiệm canh nhiệt độ khi nướng giúp chiếc
bánh thơm giòn vừa phải thì còn cần phải có tay nghề pha nước chấm. Bởi theo
dân ăn sành điệu, "bánh căn ngon đến mấy mà nước chấm dở thì xem như thất
bại". Vẫn cầu kỳ với nhiều lọ nước chấm dành cho khách lựa chọn, song nước
chấm bánh căn Cam Ranh chủ yếu là loại nước mắm pha theo vị chua chua ngọt ngọt
kèm theo là hũ mắm cá cơm để khách thích ăn mặn thì bổ sung.
15/Bánh ướt Diên Khánh
Ở Nha Trang, nổi tiếng và được nhiều người biết đến nhất là bánh ướt Diên
Khánh, một huyện giáp ranh với thành phố Nha Trang. Từ lâu, bánh ướt Diên Khánh
được biết đến với việc ăn kèm cùng với hành phi, giá trụng, tóp mỡ, chả lụa và
nem chua. Miếng bánh mềm thơm mùi gạo, thêm một ít xoài xanh chua cuốn vào,
chấm kèm với mắm sẽ cho mỗi người một cảm nhận.
16/Bún sứa
Sứa tai, sứa chân trĩu nước, mập mạp là nguyên liệu chính để chế biến
món ăn thanh mát, đặc sản Nha Trang. Ngoài giải nhiệt, món lạ miệng này còn
chữa được bệnh ho, viêm phổi và giúp khỏe người, lại phù hợp với người ăn kiêng
hay có bệnh tim mạch với các thành phần dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe như:
protein, canxi, chất sắt, i-ốt…
Bún sứa giải nhiệt, cực hợp cho
những ngày hè đi biển!
Ngoài sứa thì trong bát bún còn có cá thu quết dẻo với dầu hành, tẩm gia
vị ngon lành. Rồi lại còn nước dùng đậm đà vị biển từ mắm ruốc ngon và nạc cá
thu. Tất cả cho cảm giác thanh đạm từ cá, hương vị trong trẻo với vị giòn giòn
sần sật và mát lạnh của sứa, ngon tuyệt vời.
17/Bún lá cá dầm
Đến Khánh Hoà mà chưa một lần nếm thử món bún lá cá dầm Ninh Hoà, có lẽ
chuyến đi của bạn sẽ chẳng còn trọn vẹn. Lát bún trơn tuột, nước lèo thanh mặn
thơm mùi cá tươi, làm tô bún nóng đậm đà và ăn mãi không biết ngán.
Bún lá được sản xuất ở làng Thanh Mỹ - Ninh Hoà, toả đi khắp nơi mang
đến hương vị khó quên cho thực khách. Bún được xoáy thành hình tròn mỏng, nhỏ
bằng miệng chén, mỗi lát bún được đặt trên một miếng lá chuối cắt tròn để không
dính vào nhau.
Nước lèo được nấu từ cá biển như: cá cờ, cá bè, cá bò hoặc cá ngừ... là
những loại cá vừa nhiều chất đạm, ngọt thịt lại dai. Nhưng để nước có được nồi
lèo ngon thì còn phải có vị chua dìu dịu của cà chua, thơm. Có nơi người ta còn
dùng thịt cá thu, cá đỏ... quết nhuyễn viên tròn thả vào nồi nước lèo, để tăng
thêm độ hấp dẫn.
Rau ăn kèm phải xắt nhỏ gồm: xà lách, rau thơm, giá, bắp chuối… Để tô
bún đậm đà hơn, người ta thường vắt thêm một lát chanh tươi, thêm ít mắm ruốc
hoặc mắm tôm.
18/Bánh xèo tôm mực Nha Trang
Bánh xèo tôm mực Nha Trang hay bánh xèo mực Nha Trang đều là món ngon lạ
miệng với hầu hết du khách tứ phương khi đến Nha Trang. Tuy nhiên với người dân
xứ biển, thì bánh xèo tôm mực lại là món ăn bình dân phổ biến trong ẩm thực Nha
Trang, mà bất cứ người địa phương nào cũng rất rành rẽ.
Cũng như bánh xèo bình thường, bánh xèo tôm mực Nha
Trang được chuẩn bị với các khâu từ cơ bản, đến đổ bánh y hệt và nó chỉ khác ở
hai điểm nhấn chính rất địa phương là bánh đổ trên khuôn đất thay vì khuôn gang
hay chảo, và nhân bánh có thêm mực tươi mới đánh bắt.
Những chiếc bánh xèo tôm mực cũng khá nhỏ, đổ vừa
khéo, và gia vị ăn kèm cũng gồm các loại rau sống, rau cải cay, rau thơm, chấm
nước mắm chua ngọt hoặc nước mắm nêm với bí quyết riêng, khiến món bánh xèo tôm
mực trở nên ngon lạ lùng hơn.
19/Bánh canh chả cá/Bún chả cá
Đây là món ngon Nha Trang mà hầu như ai tới đây cũng phải tìm thử. Dù là
chả hấp hay chả chiên thì chả cá vùng biển đều hấp dẫn như nhau. Chả chiên thì
thơm lừng, chả hấp thì ngọt dai. Nếu muốn đậm đà hơn, chỉ cần chấm thêm chút
mắm nhĩ tỏi ớt là “hết sảy”.
Chả cá ngon là vì nguyên liệu có thể là cá mối, cá thu, cá thửng, cá
rựa, cá nhồng, cá chuồn, cá cờ… nhưng đều tươi sống và nguyên chất. Cá sau khi
đã lóc hết thịt, xương còn được ninh làm nước dùng cho bánh canh, càng tăng
thêm vị thiên nhiên cho món ăn dân dã.
Bánh canh chả cá và bún chả cá
khác nhau cơ bản ở nguyên liệu chính, một bên là bún sợi
nhỏ, bên kia là bánh canh bột
gạo. Bún chả cá thì có rau kèm còn bánh canh thì không. Về
tổng quan, món nào cũng ngon,
cũng dễ ăn. Tô nước dùng trong veo, nổi lên bánh canh hoặc
bún trắng, điểm thêm vài miếng
cá, hành hoa xắt thật nhuyễn, kèm theo chả cá thật ngon.
Thực khách thêm chút ớt, chanh
rồi xì xà xì xụp thật thú.
