Chợ Đồng Xuân được chính thức xây dựng từ giữa năm 1889 với việc lấp kín khúc sông Tô Lịch từ cửa sông Nhị Hà (Sông Hồng) trở vào đến chân tường thành cổ, tạo nên một bãi đất rộng hàng chục hecta, Chợ Đồng Xuân nằm sát cửa Chùa Huyền Thiên lại gần bến sông, đây là địa điểm lý tưởng cho việc xây dựng một khu chợ tập trung.
 |
| Mặt tiền chợ Đồng Xuân. Ảnh được chụp vào tháng 10 năm 2002. |
Lúc đầu chợ Đồng Xuân chỉ họp theo lối chợ phiên, hai ngày một phiên, nhưng về sau do nhu cầu của sự phát triển kinh tế thương mại, chợ họp theo ngày từ sáng đến tối. Hàng hóa bán trong chợ rất phong phú, đa dạng: Từ hàng nông sản, thực phẩm, rau quả, đến hàng vải vóc, máy móc của Pháp, của Trung Hoa, của Ấn độ, (Kaki Pháp, Lụa Bombay...).
Cùng với sự mở rộng và phát triển của chợ Đồng Xuân, số thương nhân người Việt cũng như người nước ngoài đến làm ăn ở đây ngày càng nhiều. Ban đầu hai chợ cũ vẫn thường họp ở cạnh đền Bạch Mã và bến Cầu Đông, sau được dời về khu đất trước của Chùa Huyền Thiên (Chợ Huyền Thiên), tại đây cũng có sẵn một chợ nhỏ, sau khi chợ chính Đồng Xuân xây dựng xong thì tất cả chuyển về đấy, tức khu vực chợ Đồng Xuân hiện nay. Hoạt động buôn bán khá đa dạng và phong phú về các mặt hàng. Dường như mỗi phố đều bày bán những sản phẩm riêng từ nông phẩm cho đến đồ thủ công mỹ nghệ. Chợ họp trong tất cả các phố buôn bán: Phố Hàng Đồng, phố Hàng Chiếu, phố Bát Sứ, phố Thuốc Bắc chiếm một khoảng dài đến 2km.
Phố Hàng Giấy là nơi tiêu thụ sản phẩm giấy của các phường thủ công ven đô như Bưởi, Trích Sài... sản phẩm nông nghiệp như gạo, ngô, khoai, sắn....của nông dân ngoại thành được tập trung mua bán chủ yếu ở phố Hàng Khoai, Hàng Gạo. Sau này khi chợ Đồng Xuân được xây dựng thì hầu hết hàng hóa được đem vào bán trong chợ. Tuy vậy các phố xung quanh vẫn diễn ra các hoạt động buôn bán của các cửa hiệu gia đình. Do điều kiện giao thông thủy, bộ đều thuận lợi nên dân buôn ở Thanh - Nghệ ra trên miền ngược theo Sông Hồng xuôi xuống và dân các tỉnh Đồng bằng Bắc bộ đổ về mang theo đủ loại hàng hóa làm cho không khí buôn bán ở Đồng Xuân ngày càng thêm tấp nập.
Chợ Đồng Xuân - Bắc Qua ngày nay với ba mái vòm chính chạy dọc theo phố Đồng Xuân, nằm giữa lòng thủ đô Hà Nội, với diện tích hơn 14000 m² và trên 2000 hộ kinh doanh nhiều ngành nghề khác nhau, là trung tâm bán buôn hàng hóa lớn nhất khu vực phía Bắc thường xuyên cung cấp nhiều mặt hàng tới hầu hết các tỉnh thành trong cả nước, góp phần đáng kể vào việc phát triển các hoạt động sản xuất kinh doanh của các địa phương. Đây cũng là một di tích lịch sử nổi tiếng, là điểm du lịch kỳ thú mỗi năm thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan, mua bán tại chợ.
 |
| Chợ Đồng Xuân đầu thế kỷ 20 |
Dưới sự quan tâm giúp đỡ của các cơ quan ban ngành Thành phố, sự chỉ đạo của UBND Quận Hoàn Kiếm, Công ty cổ phần Đồng Xuân đã có những bước tăng trưởng đáng kể trên mọi phương diện hoạt động. Với hệ thống PCCC thuộc loại hiện đại bậc nhất hiện nay trang thiết bị PCCC được đầu tư khoảng 10 tỷ đồng. Hàng năm công ty đầu tư hàng trăm triệu đồng cho công tác bảo dưỡng, bổ sung thiết bị PCCC. Lực lượng chữa cháy tại chỗ luôn sẵn sàng dập tắt những sự cố cháy nổ có thể xảy ra. Công ty đã kiện toàn và nâng cấp Phòng Bảo vệ trở thành một lực lượng chuyên nghiệp, hùng hậu trong việc đảm bảo an ninh chính trị tại chợ Đồng Xuân. Công tác phối kết hợp với các cơ quan chức năng được duy trì mật thiết. Các vụ việc dù nhỏ nhưng đã kịp thời phát hiện và ngăn chặn. Công tác nâng cao chất lượng hạ tầng chợ Đồng Xuân được đặc biệt chú trọng.
Hàng loạt dự án đầu tư, nâng cấp công trình chợ được công ty triển khai thực hiện, bộ mặt chợ đã khang trang hơn, phần nào đáp ứng được tiêu chuẩn chợ an toàn - văn minh - hiệu quả. Hướng tới kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, được sự đồng ý của UBND Thành phố Hà Nội, UBND Quận Hoàn Kiếm, chợ đêm Đồng Xuân do Công ty cổ phần Đồng Xuân tổ chức và khai thác đã chính thức đi vào hoạt động từ cuối năm 2003.
Chợ đêm Đồng Xuân ra đời là bước tiến mới trong hoạt động thương mại - du lịch của Thủ đô. Đến nay càng ngày càng có nhiều doanh nghiệp, thương nhân đến đăng ký kinh doanh tại chợ đêm.
Đến nay, hoạt động tuyến phố đi bộ và chợ Đêm Đồng Xuân đã tạo được sức hút, là điểm du lịch thu hút đông đảo du khách gần xa đến tham quan, mua sắm, thưởng thức văn hóa nghệ thuật dân gian.
Đây là mô hình mang lại hiệu quả về kinh tế - xã hội, tạo được dấu ấn mang bản sắc văn hóa truyền thống trong hoạt động du lịch của thành phố, góp phần quảng bá, tôn vinh giá trị văn hóa kiến trúc khu phố cổ di sản văn hóa quốc gia.
Nhằm phát triển các loại hình dịch vụ có chất lượng cao phục vụ du lịch và đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu khu phố cổ của khách du lịch trong và ngoài nước, năm 2009, Công ty nghiên cứu, xây dựng Đề án thí điểm sử dụng phương tiện giao thông sạch (xe chạy điện) đưa khách du lịch tham quan khu phố cổ và khu vực xung quanh hồ Hoàn Kiếm.
Đến tháng 7/2010, đề án chính thức đi vào hoạt động. Đây là một sản phẩm du lịch mới hấp dẫn, thân thiện với môi trường và hiệu quả cao về kinh tế. Sau 7 năm hoạt động, xe chạy điện đã phục vụ cho hơn 4 triệu lượt khách, không để xảy ra tai nạn, va quệt, không cản trở ùn tắc giao thông, đảm bảo tuyệt đối an toàn cho du khách.
Trong suốt những năm qua, bám sát chủ trương của Thành phố, Quận ủy - UBND quận Hoàn Kiếm, cùng sự đoàn kết thống nhất của cán bộ, nhân viên, Công ty cổ phần Đông Xuân không ngừng phấn đấu, hoàn thành tốt nhiệm vụ và đã có những bước tăng trưởng đáng kể trên mọi phương diện hoạt động.
Trong thời gian tới, tập thể lãnh đạo, cán bộ, nhân viên Công ty quyết tâm xây dựng chợ Đồng Xuân “An toàn - Văn minh - Hiệu quả”, xây dựng Công ty Cổ phần Đồng Xuân phát triển ổn định, bền vững.
Theo Đna Thích
